Taalvaardigheid in Friesland: naar een sterke basis

Over dyslexie is veel te doen. In de wetenschap en zeker ook in de politiek. Vanuit het actieprogramma Foar Fryske Bern, het Sociaal Domein Fryslân (SDF) en de Friese gemeenten is een verkennend onderzoek gedaan naar de taalvaardigheid in Friesland. Dit moet leiden naar een manier waarop we de ondersteuning kunnen bieden die recht doet aan leerlingen die een extra ondersteuningsbehoefte hebben.

Ook moet het verkennende onderzoek bijdragen aan een sterke basis in taalvaardigheid voor elke leerling in Friesland. Hierbij is afstemming geweest met het samenwerkingsverband Primair Onderwijs. Het onderzoek dient als een verkenning, wat kan er? Wat wordt er elders gedaan? Zodat op basis van deze verkenning gemeenten en onderwijs samen verdere ontwikkelrichtingen kunnen bepalen.

Afname zorgvraag door sterkere basis

We zien in Friesland dat het aantal leerlingen dat doorverwezen wordt naar diagnostiek en behandeling onder het landelijk gemiddelde ligt. Daartegenover zijn in Friesland meer mensen dan gemiddeld laaggeletterd. Onderwijs en gemeenten trekken daarom samen op om een gemeenschappelijke visie te ontwikkelen op het gebied van taalontwikkeling, waarvan elke leerling in Friesland kan profiteren. Om dit te bereiken zijn samen met de werkgroep dyslexie van SDF een aantal scenario’s ontwikkeld over het inrichten van de zorg, die vervolgens verder worden uitgewerkt met alle betrokken partijen. Stip aan de horizon is dat de taalvaardigheid van alle leerlingen omhoog gaat, en door deze sterkere basis de zorgvraag af zal nemen.  

Een belangrijk aandachtspunt daarbij is de koppeling met laaggeletterdheid binnen de provincie Friesland. Hoe kunnen we met alle inzet, kennis en kunde werken aan het verlagen van deze laaggeletterdheid? En wat is dan vanuit onderwijs en gemeenten nodig? 

Advies op meerdere sporen

Uiteindelijk is het advies vanuit de onderzoekers om in te zetten op verschillende scenario’s: 

  1. Borging van de huidige zorg op korte termijn (2022-2023) met de huidige aanbieders, waarbinnen het Samenwerkingsverband een belangrijke rol krijgt als spil tussen zorg en onderwijs. Breng hierbij de monitoring op orde, zodat een goed beeld ontstaat over het aantal leerlingen met diagnose of een verwijzing naar diagnostiek per school in Friesland. Stel een onafhankelijke poortwachter in die goed kan beoordelen of er daadwerkelijke aanwijzingen zijn voor Ernstige Enkelvoudige Dyslexie (EED). Dat is spoor 1.
  2. Creëer draagvlak met scholen, ouders/leerlingen, gemeenten en zorgaanbieders om een gezamenlijk doel te formuleren op het gebied van taalvaardigheid van alle leerlingen in Friesland over pakweg 10 jaar. Ga daarbij uit van de principes van normalisering en preventie. Benut het eerste halfjaar van 2021 om hiervoor een aantal bijeenkomsten te organiseren. Dat is spoor 2.
  3. Ontwikkel een proeftuin met een aantal schoolbesturen, het Samenwerkingsverband en het SDF waarbij geëxperimenteerd wordt met een onafhankelijke taal- en spellingsspecialist. Start deze proeftuinen in de 2e helft van 2021 of de eerste helft van 2022 op, na afronding van spoor 2. Ga daarbij uit van cofinanciering tussen alle betrokken partijen.

Acties

In de komende periode gaan gemeenten en onderwijs samen in gesprek over hoe deze aanbevelingen in de praktijk worden gebracht. Meer informatie volgt.