Wanneer je blauw en geel mengt, ontstaat groen. Om groen te kunnen blijven als kind, moet je in vrijheid liefde kunnen ontvangen van je beide ouders en dit ook in vrijheid terug kunnen geven.

Een kind krijgt namelijk het leven van zijn ouders en is daarmee voor altijd verbonden met hen, wat er na de geboorte ook gebeurd. Een kind heeft recht op liefde, verzorging en aandacht. Doordat een kind zijn leven te danken heeft aan zijn ouders én dankzij hun verzorging kan groeien, is het loyaliteit verschuldigd aan hen. De onverbrekelijke band noemt professor Nagy de existentiële loyaliteit of de zijnsloyaliteit. In deze zijnsloyaliteit zit ‘het zijn’ van het bestaan van een kind.

Deze zijnsloyaliteit is niet een gevoel maar een feit. Wat er ook gebeurt tussen ouders en kind – hoe de relatie ook ervaren wordt – de band kan nooit verbroken worden. Zolang een mens leeft, blijft hij verbonden met zijn oorsprong. Door de geboorte van een kind wordt het kind onderdeel van een gezins- en familiesysteem.

Een kind heeft recht op aandacht, liefde en verzorging. Dit zijn de ouders hem verschuldigd. De relatie tussen ouder en kind noemen we een asymmetrische, verticale relatie. Dat houdt in dat ouders de verplichting en verantwoording hebben om meer te geven en te zorgen voor hun kinderen dan andersom. Wanneer ouders verantwoord ouderschap uitoefenen en zich inspannen voor hun kinderen verdienen zij loyaliteit. Naast de zijnsloyaliteit verdienen ouders de loyaliteit van hun kind en dit noemen we verworven loyaliteit. Naast ouders kunnen ook anderen loyaliteit verdienen zoals opa en oma, pleegouders, adoptieouders en stiefouders in de verticale relatie. De verworven loyaliteit komt op de balans van geven, nemen en ontvangen.

Wanneer ouders gaan scheiden, is dit voor de meeste kinderen een nare gebeurtenis. Er komt heel veel op kinderen af en er kunnen heel veel dingen veranderen. Het is essentieel voor de ontwikkeling van kinderen dat zij openlijk loyaal mogen blijven aan beide ouders. Zij zijn de basis van je identiteit, van je ‘zijn’. Een kind heeft het recht om zich vrij te ontwikkelen en datgene in zichzelf te ontdekken wat hij van beide ouders heeft meegekregen.

De scheiding kan een wond zijn maar dat kan goed helen (het zal vaak een litteken blijven) indien ouders verantwoord ouderschap uitoefenen.

Partners zijn ze niet meer, maar ouders blijf je voor altijd. Wanneer beide ouders geen (onophoudelijke) strijd voeren op het niveau van het ouders-zijn, zullen kinderen zich vrij voelen om hun loyaliteit te uiten naar beide ouders.

Anders wordt het wanneer ouders niet in staat zijn om hun verantwoordelijkheid te nemen ten aanzien van hun kind en een voortdurende strijd blijven voeren. Ze zijn niet in staat om de strijd op het niveau van (ex)partners te laten maar nemen dit mee naar het ouderniveau. Hun eigen verdriet, gekwetstheid en boosheid wordt vaak op de andere ouder geprojecteerd. Ouders zijn niet meer in staat om na de scheiding op een gezonde manier te communiceren. Dat was vaak al moeilijk binnen het huwelijk, laat staan erbuiten. Ouders zijn het belang van hun kinderen uit het oog verloren en zien vaak niet wat de strijd met hun kinderen doet.

De strijd tussen de ouders maakt dat een kind tussen twee vuren komt te staan. Het kind voelt en/of hoort van de ene ouder negatieve verhalen over de andere ouder en visa versa. Kinderen weten niet wie ze moeten geloven en raken in de war: ze komen klem te zitten tussen de ouders en andere familieleden. Een kind kan dan niet meer openlijk loyaal zijn naar beide ouders. Een kind wordt verscheurd in de zijnsloyaliteit naar zijn beide ouders. De loyaliteit naar de ene ouder gaat ten koste van de loyaliteit naar de andere ouder. Professor Nagy noemt dit gespleten loyaliteit.

Bij gespleten loyaliteit raakt men aan het recht van het kind om te ontvangen maar kinderen die klem zitten, zullen vaak ook tekort schieten in het geven. Het geven aan de ene ouder betekent automatisch de andere ouder tekort doen. Ouders zijn vaak zo met zichzelf bezig in de (v)echtscheiding dat ze niet zelden zien hoe hard hun kind aan het werk is om te geven. Maar ouders schieten ook tekort om te geven vanwege hun eigen pijn, verdriet en strijd.

In tegenstelling tot een loyaliteitsconflict waarbij het gaat om een breuk tussen de verticale (ouders, grootouders) en horizontale (partner en andere gekozen relaties) loyaliteit, betekent een gespleten primaire loyaliteit een ernstige scheuring in de zijns-loyaliteit van het kind en gaat dus niet primair om de scheiding zelf. Het gaat er ook niet om dat een kind mogelijk meer betrokken is bij de ene ouder ten opzichte van de andere ouder of een betere band heeft met één ouder (hechting). Waar het bij gespleten loyaliteit wél om gaat is dat het kind innerlijk verscheurd wordt door de strijd tussen zijn ouders. Het kind zal zich dan ook in deze situatie op alle niveaus inspannen om tussen de ouders verbindend te zijn. Hierbij wordt het kind voor een onmogelijke opgave gesteld (Balans in Beweging, van Heusden en van den Eerenbeemt).

Kinderen die gedwongen worden te kiezen komen in een gevaarlijke, onmogelijke positie. Hoe kun je kiezen tussen de twee mensen die jou het leven hebben gegeven? Moeder keurt vader af en vader keurt moeder af. Voor een kind voelt het dat zijn moeder dat deel van zijn vader afkeurt en visa versa. Wie ben je dan als kind wanneer je jezelf moet ontkennen? Wanneer een kind in de positie zit van de gespleten loyaliteit, leert een kind dat zijn leven onbetrouwbaar is. De situatie is stressvol, belastend en uiterst verdrietig. Er bouwt zich onrecht en onbetrouwbaarheid op.

Als kind leer je de basisbeginselen van het leven van je ouders. Wanneer de ouders op een dusdanige wijze met conflicten omgaan, leer je als kind dat er dus altijd negatieve consequenties vastzitten aan ruzies. Deze kinderen ervaren veel stress omdat de ene ouder de andere ouder niet kan verdragen. Een kind is op zijn hoede en is bezig te bedenken hoe hij beide ouders een goed gevoel kan geven. Het leven wordt er op die manier niet gemakkelijk op. Kinderen die in een gespleten loyaliteit zitten, ervaren vaak problemen in de sociaal-emotionele ontwikkeling wat zich bijvoorbeeld kan uitten in de relatie met klasgenootjes en/ of vriendjes. Ze durven moeilijk grenzen aan te geven en weten vaak niet hoe je op een gezonde manier ruzie kunt maken. Een kind heeft door de stress minder ruimte om zich te ontwikkelen op educatief en/of sociaal-emotioneel gebied. Met als gevolg een ontwikkelingsbedreiging.

Wanneer de stress en spanning toenemen door het klem zitten tussen twee ouders, wordt de situatie voor een kind ondraaglijk. Doordat het kind tussen zijn ouders in staat, kan het niet openlijk loyaal zijn naar beide ouders. Ouders die – door hun eigen gekwetstheid en pijn – impliciet of expliciet eisen gaan stellen aan hun kind door het te laten kiezen,  plaatsen hun kind in een ernstige en schadelijke situatie. Er wordt aan de wortels van een kind getrokken. Uiteindelijk worden de wortels kapotgetrokken. Wanneer het een kind niet meer lukt om ouders met elkaar te verbinden bestaat de kans dat een kind gaat kiezen voor één van de ouders. Op het moment dat de situatie van de gespleten loyaliteit zo ernstig is dat een kind in ‘de afgrond’ dreigt te vallen, zal het uiteindelijk wel gaan kiezen voor één van de ouders. Vaak is dit de ouder die het kind het meest verzorgt en / of waar het kind afhankelijk van is. Of een kind kiest voor de ouder die hem het meeste nodig heeft. Door uiteindelijk noodgedwongen – veroorzaakt door de ouders – te kiezen voor één van de ouders, redt een kind zichzelf hier in eerste instantie mee. Het is ondraaglijk om keer op keer de stress te moeten voelen en de last te dragen dat je niet bij de andere ouder mag zijn. Dit ‘kiezen’ vermindert tijdelijk de stress en last die het kind ervaart van de gespleten loyaliteit, maar heft de schade van die gespleten loyaliteit niet op. Doordat een kind gaat kiezen en daarmee de andere ouder moet verliezen, wordt de loyaliteit naar die ouder onzichtbaar of verborgen. De relatie van geven, nemen en ontvangen raakt uit balans doordat de relatie niet gevoed wordt. Kind en ouder zijn afgescheiden. Dit zorgt voor veel schade in de ontwikkeling.